Học đại học hay đi làm sau khi tốt nghiệp cấp ba?

Chọn đường phù hợp chứ đừng chọn con đường nhìn thấy tốt mà đi

Nhiều phụ huynh trò chuyện với mình có tâm lý khá cực đoan khi buộc con phải vào đại học, dốc hết lòng để con vào đại học. Đây là một mong ước tốt đẹp của cha mẹ và đáng trân trọng. Tuy nhiên mong ước và thực tế lại là hai chuyện khác nhau.

Việc cha mẹ khao khát cho con vào đại học có thể xuất phát từ việc phụ huynh nhìn thấy những người tốt nghiệp đại học thường có cuộc sống tốt hơn, được xã hội trọng vọng, người khác nể vì, có chức vụ trong xã hội.

Khao khát con vào đại học cũng xuất phát từ một nỗi đau của cha mẹ chưa từng học đại học. Hẳn thế giới của họ luôn cao sang, xa vời, tốt đẹp, đáng mơ ước? Bản thân cha mẹ cũng từng mơ ước được bước chân vào đại học nhưng không thành. Và bây giờ, không lúc nào tốt hơn nữa, đây là cơ hội đặt gánh ước mơ đại học lên vai con. Ước mơ đó đôi khi được đặt sau cái bình phong đẹp đẽ là mong con có cuộc sống tốt hơn.

Một số phụ huynh thì ngẫm lại đời mình làm công việc không có bằng cấp rất vất vả, cuộc sống bấp bênh, không tự tin trong cuộc sống. Cảm thấy mình muốn vươn lên nhưng bị cái trần bằng đại học kìm nén không bứt lên được. Họ tin chắc rằng, có bằng đại học thì cuộc sống sẽ tốt hơn.

Một số phụ huynh lại mặc định con họ không thể vào trường đại học vì con học dở. Hơn nữa, cha mẹ không học đại học thì cũng không mong gì con vào được đại học.

Thực ra đi học đại học hay đi làm thì cũng chỉ là sự lựa chọn con đường để đi trong đời chứ không quyết định toàn bộ tương lai của một người. Điều quan trọng là ngay từ điểm xuất phát, chọn con đường phù hợp. Việc lựa chọn con đường nào là căn cứ vào thực lực, mong muốn và khát khao của con. Những trải nghiệm, kinh nghiệm, chiêm nghiệm, thông tin của cha mẹ chỉ là tham khảo.

Con không thích học tiếp, năng lực quá yếu để học lên cao thì không cần nài ép làm gì. Bởi vì khi trong bản thân không có động lực thì rất khó để con có thể học tiếp tốt được. Nguy cơ con bỏ học giữa chừng là rất cao. Hay vì danh đại học mà vào bất cứ trường đại học nào thì cũng là một quyết định gây ra lãng phí tiền bạc của cha mẹ, thời gian và sức lực của con.

Con không vào đại học thì đi học nghề để có thể tự chủ cuộc sống sớm, đúng năng lực của con cũng là một quyết định phù hợp với con. Điều quan trọng là chọn đúng nghề để học. Nghề hợp sở thích, thế mạnh để giúp con có định hướng con đường đi ngay từ đầu.

Bây giờ nghề rất phong phú, tìm hiểu thật kỹ về nghề và đừng ngại học nghề chưa ai từng làm hay còn rất ít người làm. Nghề nào cũng thế, được sinh ra phát triển và lụi tàn. Không phải nghề đang thịnh là tốt, nghề mới sẽ có nhiều tiềm năng và ít áp lực hơn. Điều quan trọng là phải đủ kiên nhẫn để theo nghề.

“Không vào đại học thì đi làm công nhân”. Câu nói này có vẻ như là một bước đường cùng. Thực ra làm công nhân cũng là một nghề. Làm công nhân lành nghề cũng là một cách học nghề mà không tốn tiền học phí và thời gian học nghề. Nghề công nhân là nghề dạy nghề, vừa học nghề nhưng lại được trả tiền. Nếu làm công nhân có chiến lược, có định hướng thì cũng có thành tựu không khác gì học đại học.

Nếu con có năng lực học, cha mẹ hãy động viên con thi cho tốt nâng cánh ước mơ cho con vào được trường đại học mong ước. Đừng để cơm áo gạo tiền, cuộc sống khó khăn hiện tại của cha mẹ lấy đi ước mơ của con. Bởi vì khi con thi đậu đại học, nếu khao khát đi học, quyết tâm đi học thì sẽ có đủ cách để có thể đi học được. Nếu con không thi đại học thì chẳng còn cách nào để con thử sức ở một ngã rẽ mới giúp con phát triển hết năng lực của mình.

Học đại học hay đi làm sau khi hết cấp 3, con đường nào cũng tốt cho những người chọn đúng. Làm cha mẹ, giúp con chọn con đường phù hợp thay vì bắt con đi con đường cha mẹ cho là tốt đẹp. Bởi vì con đường tốt đẹp đó là trong mắt của cha mẹ, còn con thì lại không thấy điều đó. Tất nhiên, làm cha mẹ thì phải nói cho con hiểu được những điều tốt đẹp mà cha mẹ nhận ra với tư cách là người đi trước. Quyết định là ở con.

Mức độ can thiệp của cha mẹ vào quyết định của con tùy thuộc vào năng lực tự quyết định của từng con. Nếu con có năng lực tự chủ, tự quyết định và chịu trách nhiệm thì để con tự quyết định sau khi cha mẹ chia sẻ hết những gì cha mẹ nghe – nhìn – cảm – trải được. Nếu con chưa có năng lực quyết định thì cha mẹ có thể mất thời gian hơn để con hiểu được từng con đường để lựa chọn. Tuyệt đối cha mẹ không quyết định thay cho con. Vì con có cuộc đời của con, con phải tự chịu trách nhiệm về các quyết định của mình.  

Đường nào cũng đem đến kết quả tốt đẹp

Khi con chọn con đường nào thì hướng cho con đi con đường ấy tốt nhất. Kể cho con nghe những câu chuyện truyền cảm hứng tích cực của những người đã đi trên con đường đã chọn để con học tập và hướng tới. Ví dụ, “Ông vua xe hơi” Henry Ford” người sáng lập hãng xe Ford nổi tiếng là con một gia đình nông dân và từng làm thợ máy học việc tại một xưởng đóng tàu ở Detroit. Ai cũng có hành trình riêng của mình nhưng học tập những thành công và thất bại của người khác giúp con đường đi bớt trả giá và bớt mất nhiều thời gian.

Chọn đường nào cũng đừng quên sống hạnh phúc như một đứa trẻ

Học nghề hay làm công nhân thì cũng có con đường và lộ trình phát triển. Con cần biết lộ trình ấy để hiểu rõ những yêu cầu, những cột mốc con cần đạt được để đón nhận những cơ hội mới. Đừng vì nghĩ bây giờ làm công nhân hay làm thợ rồi thì cả đời chỉ làm mỗi việc giản đơn như khi bắt đầu và thu mình trong cái vỏ chật hẹp do mình tạo ra. Công nhân có thành công của công nhân, thợ có thành công của thợ. Tìm những người công nhân, người thợ thành công để học cách chạm được thành công đó trong đời.

Học đại học cũng có những con đường phát triển khác nhau. Sự phát triển nằm sau khi tốt nghiệp. Không phải ai tốt nghiệp đại học ra cũng làm đúng chuyên môn. Vì thế khi làm một công việc trái ngành đào tạo thì họ cũng phải học cách làm công việc mới như người không qua đại học. Cái khác ở đây là họ có tư duy của một người được đào tạo đại học trong 3-4 năm.

Một người học nghề hay làm công nhân thì cũng đã có 3-4 năm trong nghề, nếu có tư duy mở, chịu học hỏi, vun bồi kiến thức thì nền tảng giáo dục cũng không khác mấy với một người được đào tạo ở trường đại học. Trường đời là trường đại học vĩ đại nhất trong các trường đại học. Tốt nghiệp trường đời là quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người. 

Mục đích của cuộc đời mỗi người là được sống hạnh phúc

Mỗi người có một định nghĩa riêng về hạnh phúc cho mình. Theo từ điển tiếng Việt, hạnh phúc là trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt được ý nguyện. Ý nguyện là của mỗi người. Hạnh phúc được quyết định bởi ý nguyện chứ không quyết định bởi con đường bước vào đời là học đại họ hay đi làm.

Người làm công nhân, làm thợ cũng có cuộc sống hạnh phúc. Người học đại học cũng có cuộc sống hạnh phúc. Đừng lấy cuộc sống của người khác làm ý nguyện của mình để rồi không đạt được. Chọn những ước nguyện tích cực, phát triển mỗi ngày vừa sức với mình để thực hiện. Cuộc đời này hạnh phúc hay không phụ thuộc vào những thứ chúng ta chọn. Chọn thứ vừa với mình, hợp với mình thì dễ dàng đạt được. Chọn thứ giống người, tốt như người thì khó lòng đạt được. Đôi khi đạt được thứ của người, giống người vẫn không hạnh phúc vì mình vẫn chưa có được thứ mình thực sự cần. 

Mình cần một giấc ngủ ngon nhưng lại cật lực đi làm cho kiệt quệ sức lực để mua một cái xe hơi thật đẹp. Khi có xe lại phải học bằng lái, phải đi làm nuôi nó hàng tháng trong khi nó chẳng giúp cho mình ngủ ngon. Thậm chí chiếc xe còn khiến mình ngủ không ngon vì sợ bị mất trộm, bị trầy xước, gây tai nạn. Như vậy, cái xe hơi là ý nguyện của người khác chứ không phải là ý nguyện của mình.

Mình muốn ngủ ngon thì tìm cách ngủ ngon. Ngủ ngon được thì khỏe mạnh và tỉnh táo để có thể đi làm kiếm tiền. Đủ tiền thì mua chiếc xe ô tô để đi làm cho nhàn hạ, nhanh hơn, có thời gian để ngủ ngon hơn, đủ giấc hơn. Cái xe chỉ là phương tiện phục vụ cho mục tiêu có giấc ngủ ngon. Khi cái xe không làm cho mình ngủ ngon nữa thì bán nó đi.   

Trong mọi trường hợp, đừng bao giờ bỏ quên mục tiêu sống cuộc đời hạnh phúc. Chọn những ước nguyện vừa sức, phù hợp và bền bỉ và làm nó mỗi ngày. Chẳng ai đứng một chỗ khi nỗ lực đi về phía trước mỗi ngày. Ốc sên bò rất chậm nhưng nó luôn di chuyển. Mỗi người chỉ cần nỗ lực hơn bản thân mình ngày hôm qua 1% và đều đặn mỗi ngày thì sẽ chạm được ước nguyện của mình.

Khi chạm được ước nguyện hãy ăn mừng và trải nghiệm cảm xúc hạnh phúc về điều mình đạt được. Mỗi một lần ghi nhận bản thân là một lần chúng ta đối xử tử tế và biết ơn với chính mình. Nó cũng giúp chúng ta có động lực để làm những điều lớn hơn. Và đặc biệt, nó giúp chúng ta hiểu được giá trị của bản thân. Khi mỗi người tự yêu thương, trân trọng, ghi nhận và biết rõ giá trị của bản thân thì người khác cũng sẽ cư xử như thế với mình.

Vào đại học hay đi làm thì cũng đều phải học. Khái niệm học ở đây không bó hẹp là phải vào trường đại học. Học ở trường đời, học trong công việc, học trong cuộc sống, học từ sách vở, tri thức của nhân loại…

Càng công nhân, làm thợ không được đào tạo từ gốc càng phải học nhiều. Vậy nên, ai đó không vào đại học vì chán học, không thích học thì đang chọn con đường vất vả hơn là tự học, tự bơi, tự nỗ lực một mình, tự tìm thầy mà học. Con đường ấy thú vị, thực tiễn nhưng gian nan, vất vả và thử thách hơn nhiều so với việc vào học ở trường đại học.